Polen alerjisi, bağışıklık sisteminin bitki polenlerine karşı aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan bir alerjik durumdur. Genellikle “saman nezlesi” olarak da bilinir, ancak samanla ilgisi yoktur. Polenler, ağaçlar, çimenler ve yabani otlar gibi bitkilerden yayılan küçük, havada taşınan parçacıklardır. Bu alerji, özellikle ilkbahar, yaz ve sonbahar aylarında polen seviyelerinin yüksek olduğu dönemlerde sık görülür.

Belirtiler

Polen alerjisinin yaygın belirtileri şunlardır:

• Burun akıntısı veya tıkanıklığı
• Hapşırma
• Kaşıntılı burun, boğaz veya gözler
• Gözlerde sulanma veya kızarıklık
• Öksürük
• Boğazda kaşıntı veya tahriş
• Bazı durumlarda yorgunluk veya baş ağrısı

Şiddetli vakalarda, polen alerjisi astım semptomlarını tetikleyebilir (nefes darlığı, hırıltılı solunum).

Nedenleri

Polen alerjisi, bağışıklık sisteminin polenleri zararlı bir madde olarak algılaması ve histamin gibi kimyasallar salgılaması sonucu oluşur. En yaygın polen kaynakları:

• Ağaç polenleri: Huş, meşe, çam (özellikle ilkbahar).
• Çimen polenleri: Yaz aylarında sık.
• Yabani ot polenleri: Ambrosia (ragweed), pelin otu (özellikle sonbahar).

Rüzgarla taşınan polenler, alerjiye neden olma olasılığı daha yüksektir çünkü havada daha kolay yayılırlar.

Tanı

Doktorlar genellikle şu yöntemlerle tanı koyar:

• Semptom öyküsü: Belirtilerin mevsimsel olup olmadığına bakılır.
• Cilt testi: Cilde az miktarda alerjen uygulanarak tepki gözlemlenir.
• Kan testi: IgE antikor seviyeleri ölçülerek alerji doğrulanabilir.

Tedavi ve Önleme

Polen alerjisi tamamen tedavi edilemez, ancak semptomlar kontrol altına alınabilir:

1. İlaçlar:
   • Antihistaminikler: Histamin etkisini azaltır (örn. setirizin, loratadin).
   • Burun spreyleri: Burun tıkanıklığını giderir (kortikosteroid bazlı).
   • Göz damlaları: Göz kaşıntısı ve sulanmasını azaltır.
   • Astım ilaçları: Astım semptomları için inhaler kullanılabilir.
2. İmmünoterapi: Alerji iğneleri veya dil altı tabletlerle bağışıklık sisteminin alerjene alışması sağlanabilir.
3. Önleme yöntemleri:
   • Polen seviyelerinin yüksek olduğu günlerde (özellikle sabah saatlerinde) dışarı çıkmaktan kaçının.
   • Pencereleri kapalı tutun, klima kullanın.
   • Dışarıdan eve geldiğinizde duş alın ve kıyafetlerinizi değiştirin.
   • Polen filtreli maskeler kullanabilirsiniz.
   • Polen bültenlerini takip edin (hava durumu uygulamaları veya web siteleri).

Ek Bilgiler

• Polen alerjisi, genetik yatkınlığı olan kişilerde daha sık görülür.
• Bazı gıdalarla çapraz reaksiyon görülebilir (örneğin, huş poleni alerjisi olanlar elma veya havuç yediğinde ağızda kaşıntı hissedebilir).
• Türkiye’de polen alerjisi, özellikle ilkbaharda ağaç polenleri (kavak, çam) ve yaz aylarında çimen polenleri nedeniyle yaygındır.