Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Nairovirüs cinsi bir virüsün neden olduğu, kene ısırmasıyla bulaşan ciddi bir viral hastalıktır. İlk olarak 1940’larda Kırım’da ve 1960’larda Kongo’da tanımlanmıştır. Türkiye’de özellikle bahar ve yaz aylarında, kırsal bölgelerde sık görülür.
Bulaşma Yolları
- Kene ısırığı: En yaygın bulaşma yolu. Hyalomma türü keneler başlıca taşıyıcıdır.
- Enfekte hayvanlarla temas: Virüsü taşıyan hayvanların kanı, dokusu veya salgılarıyla temas.
- İnsandan insana: Enfekte kişinin kanı, vücut sıvıları veya salgılarıyla doğrudan temas (ör. sağlık çalışanları).
- Nadiren: Kontamine tıbbi malzemeler.
Belirtiler
Hastalık genellikle 1-3 gün (en fazla 9 gün) kuluçka süresinden sonra ortaya çıkar. Belirtiler iki aşamada incelenir:
- Başlangıç (Pre-hemorajik) Dönemi:
- Ani başlayan yüksek ateş
- Baş ağrısı, kas ağrısı, halsizlik
- Bulantı, kusma, ishal
- İştahsızlık, karın ağrısı
- Işığa hassasiyet, boğaz ağrısı
- Kanama (Hemorajik) Dönemi:
- Ciltte kırmızı noktalar (peteşi), morluklar (ekimoz)
- Burun kanaması, diş eti kanaması
- İç organ kanamaları (mide, bağırsak)
- Ağır vakalarda şok ve organ yetmezliği
Tanı
- Klinik bulgular: Ateş, kanama belirtileri ve kene teması öyküsü.
- Laboratuvar testleri: PCR testi (virüs RNA’sı tespiti), ELISA (antikor testi).
- Kan testlerinde trombositopeni (trombosit sayısında azalma) ve karaciğer enzimlerinde yükselme sık görülür.
Tedavi
- Spesifik tedavi: KKKA’ya özgü bir antiviral ilaç yoktur. Ribavirin adlı antiviral, bazı durumlarda kullanılabilir ancak etkinliği tartışmalıdır.
- Destek tedavisi:
- Sıvı-elektrolit dengesinin sağlanması
- Kan ve trombosit nakli (gerektiğinde)
- Yoğun bakım desteği (ağır vakalarda)
- Erken müdahale hayatta kalma şansını artırır.
Komplikasyonlar
- Çoklu organ yetmezliği
- Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC)
- Ölüm (ölüm oranı %5-30, tedaviyle düşer)
Korunma
- Kene temasını önleme:
- Kırsal alanlarda uzun kollu kıyafetler giyin, pantolon paçalarını çoraba sokun.
- DEET içeren kene kovucular kullanın.
- Dönüşte vücudunuzu ve kıyafetlerinizi kontrol edin.
- Hayvanlarla temasta eldiven kullanın, açık yaralardan kaçının.
- Sağlık çalışanları için koruyucu ekipman (maske, eldiven, önlük).
- Eğitim: Riskli bölgelerde yaşayanlara kene çıkarma ve korunma eğitimi.
Epidemiyoloji
- Türkiye’de özellikle Karadeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygındır.
- Nisan-Eylül ayları arasında vaka sayıları artar.
- Çiftçiler, hayvancılıkla uğraşanlar ve sağlık çalışanları risk grubundadır.
