Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) İcbar Suretiyle İrtikap Suçu, TCK’nın 250. maddesinde düzenlenen bir suçtur ve kamu görevlisinin, görevini kötüye kullanarak bir kimseyi hukuka aykırı bir şekilde bir şey yapmaya veya yapmamaya zorlaması yoluyla menfaat sağlaması ya da sağlatması anlamına gelir. Bu suç, kamu görevlisinin yetkisini kötüye kullanmasıyla işlenir ve genellikle rüşvet suçundan farklı olarak, zorlama (icbar) unsuru içerir.
Suçun Unsurları:
- Fail: Suçun faili kamu görevlisi olmalıdır. Kamu görevlisi, devlet adına görev yapan veya kamu hizmeti yürüten kişilerdir (örneğin, memur, polis, hâkim, savcı).
- Fiil: Kamu görevlisinin, görevinden kaynaklanan yetkisini kullanarak bir kişiyi hukuka aykırı bir şekilde bir şey yapmaya (örneğin, para vermek) veya yapmamaya (örneğin, bir şikâyetten vazgeçmek) zorlaması.
- Menfaat Sağlama: Kamu görevlisinin kendisi veya başkası için maddi ya da manevi bir menfaat elde etmesi.
- Zorlama (İcbar): Mağdurun iradesinin baskı altına alınması, tehdit, cebir veya başka bir şekilde zorlanması.
Örnek:
- Bir kamu görevlisinin, bir vatandaşın resmi bir işlemini yapmamakla tehdit ederek para talep etmesi.
- Bir memurun, bir ihale sürecinde bir firmayı belirli bir karar almaya zorlayarak menfaat sağlaması.
Ceza:
TCK madde 250’ye göre, icbar suretiyle irtikap suçunun cezası 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer suç, ağırlaştırıcı nedenlerle işlenmişse (örneğin, organize bir şekilde veya birden fazla kişiyle) ceza artırılabilir.
Rüşvet ile Farkı:
- Rüşvet (TCK madde 252), kamu görevlisi ile bir kişi arasında karşılıklı anlaşma ile menfaat sağlanmasıdır. Taraflar gönüllü olarak anlaşır.
- İcbar suretiyle irtikap ise zorlama içerir; mağdur, kamu görevlisinin baskısı altında menfaat sağlar.
